Autisme beter begrijpen: nieuwe psycho-educatie oefening

De oefening 'Autisme beter begrijpen' is ideaal om in te zetten als eerste stap in begeleiding, zowel binnen de POH-GGZ als de POH-S.

Wat is autisme eigenlijk?

Autisme is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Het ontstaat in de vroege kinderjaren, meestal vóór het zesde levensjaar. In Nederland heeft naar schatting 1% tot 2% van de bevolking autisme, meer dan 200.000 mensen. De meeste mensen met autisme hebben een gemiddelde of hoge intelligentie; ongeveer 30% heeft een verstandelijke beperking.

De officiële diagnose heet autismespectrumstoornis (ASS), zoals beschreven in de DSM-5. Deze diagnose wordt altijd vastgesteld door een professional na uitgebreid psychologisch onderzoek. In de oefening gebruiken we het vertrouwde woord autisme.

Autisme en informatieverwerking: een uniek brein

Autisme ziet er bij iedereen anders uit. Dat komt doordat het brein informatie op een eigen manier verwerkt. Waar neurotypische hersenen vaak vaste en efficiënte neuronenpaden gebruiken, kunnen deze paden bij mensen met autisme chaotischer of minder voorspelbaar verlopen.

Dit kan leiden tot:

• Trager reageren op gesproken informatie of lichaamssignalen zoals honger of dorst

• Informatie missen of anders interpreteren

• Letterlijk denken en moeite met figuurlijke taal

• Moeite met hoofd- en bijzaken scheiden

• Moeite met plannen en organiseren, wat kan leiden tot overprikkeling

• Sterke behoefte aan voorspelbaarheid en moeite met veranderingen

Voor patiënten geeft herkenning hiervan vaak veel rust: “Het ligt niet aan mij, mijn brein werkt gewoon anders.”

De kracht van autisme

In begeleiding van patiënten (en in het dagelijks leven) ligt de nadruk vaak op wat moeilijk gaat. Maar autisme heeft juist ook sterke kanten, die soms onderbelicht blijven. Dat is jammer. Bij Liv geloven we in positieve psychologie.

Veelvoorkomende positieve eigenschappen zijn:

• Eerlijk en betrouwbaar

• Loyaal

• Oog voor detail

• Analytisch sterk; patronen en fouten snel herkennen

• Creatief denken buiten de gebaande paden

• Perfectionistisch en nauwkeurig

• Hyperfocus

• Leergierig

De nieuwe oefening helpt patiënten deze kwaliteiten te herkennen en te benutten.

‍

Mindfulness: bewezen effectief bij autisme

Wist je dat mindfulness oefeningen wetenschappelijk aantoonbaar helpen bij autisme?

Ze kunnen onder andere:

• piekeren verminderen

• helpen gedachten los te laten

• meer lichaamsbewustzijn creëren

• stress en overprikkeling verlagen

In de oefening vinden patiënten praktische mindfulness opdrachten die direct toepasbaar zijn in hun dagelijks leven. Een waardevolle toevoeging voor zowel beginnende als ervaren gebruikers.

Autisme bij vrouwen: vaak gemist, soms pas laat ontdekt

Autisme bij vrouwen wordt nog regelmatig over het hoofd gezien. Dat komt doordat:

• autisme zich bij vrouwen anders uit dan bij mannen

• vrouwen van jongs af aan leren zich aan te passen

• zij vaak goed zijn in maskeren: sociaal gedrag kopiëren om niet op te vallen

Dit constante aanpassen kost enorm veel energie. Veel vrouwen lopen daardoor pas op volwassen leeftijd vast, met klachten zoals:

• overprikkeling en vermoeidheid

• het leven als “zwaar” ervaren

• onzekerheid

• somberheid, depressie of eetproblemen

Deze bijkomende problemen kunnen een juiste diagnose bemoeilijken. Gelukkig is de herkenning van autisme bij vrouwen de laatste jaren sterk verbeterd, en zijn er steeds meer lotgenotengroepen, ook specifiek voor vrouwen.

Waarom deze nieuwe oefening een waardevolle start is

De oefening ‘Autisme (ASS)’ binnen Liv biedt:

• Toegankelijke psycho-educatie

• Herkenbare voorbeelden

• Praktische mindfulness opdrachten

• Inzicht in sterke kanten én uitdagingen

• Aandacht voor autisme bij vrouwen

Voor veel patiënten is dit een fijne eerste stap in het begrijpen van zichzelf. Voor jou als POH is het een laagdrempelige manier om psycho-educatie te starten en het gesprek verder te openen.

Help jouw patiënten verder op weg met Liv

Wil je jouw patiënt helpen met meer inzicht, rust en zelfacceptatie? Dan is deze oefening een prachtige eerste stap. Heb je ideeën voor uitbreidingen of aanvullingen? We horen ze graag, samen blijven we Liv ontwikkelen voor de praktijk.

‍